Afvalstromen

De hoeveelheden afval en het soort afval dat wordt geproduceerd, recycled en gestort, zijn belangrijke indicatoren voor de monitoring van onze doelstellingen voor afvalpreventie en de transitie naar een circulaire economie.

De soort afval, de hoeveelheid afval en de verwerkingsmethode zijn goede indicatoren om te monitoren of het provinciale beleid voor afval en de transitie naar een circulaire economie succesvol is en of we de landelijke doelstellingen halen: 50 % minder restafval (bij bedrijven, organisaties en overheden) en 50 % minder gestort en verbrand afval.

Afval: soorten, hoeveelheden, verwerking en herkomst

Wat zien we?

Bovenstaande figuren bevatten informatie over hoeveel afval in Nederland én in Groningen vrijkomt en hoe dit is verwerkt. Zo kunnen we Groningen vergelijken met Nederland. Het gaat om de periode 2012-2017. Er zijn verschillende manieren om met afval om te gaan (verwerkingsmethoden), van duurzaam tot minder duurzaam. Hergebruik is het meest duurzaam, daarna recycling. Bij recycling vindt nog een bewerking van het afval plaats. Daarna komt verbranden en tenslotte storten. In het laatste geval blijft het afval voor altijd op een plek liggen en moet tot in de eeuwigheid controle plaatsvinden op eventuele milieugevolgen van een stortplaats. Afval wordt ook tijdelijk op- of overgeslagen, om het later verder te verwerken. Dit is dus een tussenstation.

Tabblad Ontwikkeling

Deze grafiek laat zien hoe de totale hoeveelheid afval, geproduceerd in Nederland, wordt verwerkt. Sta je bijvoorbeeld met de cursor op de trendlijn hergebruik, dan zie je welke methoden van hergebruik er zijn toegepast en om welke hoeveelheden het per jaar gaat. Daarbij zie je ook de verschillen per jaar en kun je heel Nederland (onder) en de provincie (boven) met elkaar vergelijken. In 2017 is in Nederland het hergebruik/recycling ten opzichte van 2012 bijna gelijk gebleven. In de provincie is het aandeel hergebruik in deze periode met ruim 27 % gedaald. Ons beleid is er op gericht om zoveel mogelijk afval her te gebruiken en te recyclen.

Als het gaat om de hoeveelheid afval in opslag heeft Nederland in 2017 ruim 6 % meer in opslag dan in 2012. Voor de provincie geldt hiervoor een daling met bijna 7 %. Dit is een gunstige trend omdat wij als provincie streven naar het beperken van de financiële risico's die samenhangen met de hoeveelheid opgeslagen afval.

Het aandeel storten en verbranden is voor geheel Nederland in 2017 ten opzichte van 2012 met 21% gedaald. Voor de provincie geldt in deze periode een stijging met meer dan 89 %. Het grootste deel van deze stijging wordt veroorzaakt door het verbranden met terugwinnen van energie en vooral het uitgloeien van (verontreinigde) grond. Verbranding van afval is geen hoogwaardige manier om afval te verwerken, omdat er geen sprake is van recycling en dit proces ook bodemassen en CO₂ oplevert.

Kijk je naar de totale hoeveelheid afval in 2017 dan is dit voor de provincie gedaald met 10,5 % en voor Nederland is de hoeveelheid ten opzichte van 2012 gelijk gebleven. Het is opvallend dat over de afgelopen 5 jaar de hoeveelheid afval die is gerecycled/hergebruikt met 27 % is afgenomen en de hoeveelheid afval die is gestort/verbrand met 89 % is gestegen. De komende periode wordt een nadere analyse uitgevoerd naar de oorzaken van deze ontwikkeling in Groningen.

Tabblad Verwerking + herkomst

Deze grafiek laat per verwerkingsmethode (opslag/overslag, hergebruik/recycling, storten en verbranden) de hoeveelheden en herkomst van het afval in Nederland of in de provincie zien die zijn verwerkt. Binnen de verwerkingsmethode is onderscheid gemaakt naar de verschillende deelverwerkingsmethoden. De ene verwerkingsmethode is duurzamer dan de andere, dat kun je hier zien. Per deelverwerkingsmethode laten we per jaar de hoeveelheid afval zien en de herkomst van dit afval. Zo zie je niet alleen hoe ver we zijn met de duurzame verwerking van afval, maar ook welke bronnen van afval (huishoudelijk, industrieel, enz.) op welke manier wordt verwerkt. Dit geeft informatie om te kunnen beoordelen of de hoeveelheid afval en de energie die nodig is voor het verwerken van dit afval kan worden beperkt.

Tabblad Afvalcategorie

Op het tabblad Afvalcategorie is te zien waar in Nederland of de provincie het afval vandaan komt. Ga je met de cursor op het staafdiagram staan dan zie je voor elke afvalcategorie de (deel)verwerkingsmethoden en de hoeveelheden afval die in de loop van de jaren zijn verwerkt. Hieruit komt naar voren dat het grootste aandeel van de hoeveelheid afval die wordt verbrand huishoudelijk afval is en van andere afvalverwerkers in Nederland afkomstig is. Ook komt naar voren dat er bij recycling van industrieel en metaal in 2016 sprake is van een scherpe daling tegenover een meer geleidelijke daling bij andere bronnen van afval.

Wat monitoren we?

Met de gegevens monitoren we de uitwerking van het provinciale afvalbeleid, afgezet tegen het landelijke afvalbeleid. Aan de hand van de indicatoren kunnen we zien of het beoogde beleidseffect (meer hergebruik en minder afval storten en verbranden) ook optreedt. Het provinciale beleid is gericht op 50 % minder restafval (bij bedrijven, organisaties en overheden) en het landelijke beleid op 50 % minder afval dat wordt gestort/verbrand in 2020 ten opzicht van 2012. Deze doelen willen we in 2022 bereiken en is 2012 hierbij het referentiejaar. Dit provinciale beleid is ingezet in 2017 en er zijn tot nu toe nog geen duidelijke veranderingen te zien. De bovenstaande cijfers hebben betrekking op het eerste jaar van een vierjarige beleidsperiode. We zullen de komende jaren dus blijven monitoren.

Achtergrond

Het landelijk programma Circulaire Economie heeft als voornaamste doel om de transitie naar een circulaire economie te bevorderen. Hiervoor moet veel veranderen in het bedrijfsleven, bij de consumenten, in de wetgeving en in de uitvoering daarvan door de overheid.

Door verandering in de wetgeving kan de provincie op dit moment niet van de be drijven financiële garanties vragen voor het opruimen van afval mocht een bedrijf failliet gaan. De kosten van het verwijderen en verwerken van dit afval kunnen in een dergelijk geval voor rekening van de provincie komen. Hierin willen we verandering brengen door (onder andere) onderzoek te doen naar de mogelijkheden om de ver- en bewerking van afval pas te betalen wanneer het afval is verwerkt of bewerkt. Hiermee kunnen we voorkomen dat grote hoeveelheden afvalstoffen na betaling van de verwerkingskosten alleen maar in opslag blijven liggen en bij faillissement de kosten voor de provincie zijn. Ook zetten we ons landelijk in om de financiële garantie weer in de wetgeving terug te krijgen.

Twee keer per jaar stellen we een rapportage op waarin de financiële risico's voor de provincie voor de afvalverwerking zijn opgenomen. Hierdoor houden we een actueel beeld. Bij de landelijke overheid is aandacht gevestigd op deze risico's voor de provincie. Om dit risico te beperken zetten we vergunningverlening, toezicht en handhaving in. Zo onderzoeken we de mogelijkheid om bij de verleende vergunningen de maximale toegestane opslaghoeveelheden te verkleinen waardoor we de financiële risico's voor de provincie kunnen verkleinen.

In de provincie hebben we nog één stortplaats in gebruik. We gaan onderzoeken hoe we bij de exploitatie van deze stortplaats rekening kunnen houden met het beleidsdoel dat we 85 % van ons afval gaan hergebruiken/recyclen. Ook gaan we na wat het effect is op de hoeveelheid afval dat we moeten storten door het uitvoeren van het landelijk programma Circulaire Economie.

Update herfst 2024

De op deze pagina gepubliceerde data en informatie is niet up-to-date. Onze excuses hiervoor. We zijn momenteel bezig te onderzoeken hoe we de monitoring van afvalstromen gaan voortzetten en verwachten deze pagina in de herfst van 2024 te kunnen actualiseren.

Bron: Landelijk meldpunt afvalstoffen, november 2018 en provincie Groningen, april 2024.